కందువ మీ నిచ్చ కళ్యాణమునకు

కందువ మీ నిచ్చ కళ్యాణమునకు
అందములాయను అదననివి

కలువలసేసలు కలికికి నీకును
సొలవక చూచేటి చూపులివి
చిలుకుల మొల్లల సేసలు మీలో
నలుగడ ముసిముసి నవ్వులివి

తామరసేసలు తలకొనె మీకును
మోము మోమొరయు ముద్దు లివి
సేమంతి సేసలు చెలీయకు నీకును
చేమిరి గోళ్ళ చెనకు లివి

సంపెంగ సేసలు సమరతి మీకును
ముంపుల వూర్పుల మూకలివి
యింపుల శ్రీవేంకటేశ చెలిగలసి
సంపదఁ దేలితి చనవులివి

ముఖ్య పదాల అర్ధాలు:
కందువ: చమత్కారము, ప్రదేశము, ఋతువు,
నిచ్చ: నిత్యము
అదననివి: అధికమైనవి

సేసలు: తలంబ్రాలు (Raw rice thrown on the heads of the bride and bridegroom during the marriage ceremony)
కలువసేసలు: కలువ తలంబ్రాలు
కలికి: అందమైన
సొలవక: అలుపు లేకుండా (సొలయు అంటే అలసిపోవుట.)
చిలుకు: చల్లుకొనుట, చిందుట, బాణము

నలుగడ: (నలు+కడ) =నలు అంటే నాలుగు దిక్కులు, కడు అంటే మిక్కిలి, అత్యంతము, చివర

చేమిరి: పుల్లమజ్జిగ (పాలను తోడుబెట్టుటకు వాడే మజ్జిగ), తోడంటు
గోళ్ళ చెనకులివి: అంటు, తాకు స్పృశించు, (A dent or mark left by pinching the skin with the nails) = గోళ్ళు గుచ్చుట వలన పడే ముద్ర
తలకొను: సంభవించు
మొరయు: ధ్వనించు

సమరతి: సమానముగా అనుభవించు శృంగారక్రీడ?? (ఉత్సాహపూరితమైన రతి??)  

ముంపుల వూర్పుల మూకలివి: గుంపు చెదిరిపోదగ్గ నిట్టూర్పులలో మునుగుట
యింపు: నచ్చిన,  pleasing, comfortable
సంపదదేలితి: సంపదలందు తేలుట
చనవు: చనువుగా ఉండుట? ( A pet, a favorite)

భావం:
ఈ సంకీర్తన శృంగార రచనకు సంబంధించినగా తోస్తూంది. పద్మావతీ వేంకటేశ్వరుల వివాహసమయంలో, వారిరువురు వివిధ రకాలైన పువ్వులతో తలంబ్రాలు పోసుకునేడప్పుడు అవి వారిరువురి శృంగార జీవితాన్ని ప్రతిబింబించేవిగా ఉన్నట్టు ఊహించుకుని, రచించిన సంకీర్తన.

వేంకటేశ్వరా! మీ ఇరువురి దివ్య నిత్యకళ్యాణమునకు కొన్ని అందాలు అదనముగా చేరినట్టు గోచరిస్తున్నాయి.
నీవు, నీ అందమైన ప్రియురాలు, తలమీద నుండి జారవిడుచుకున్న కలువపూల తలంబ్రాలు అలుపులేకుండా ఎంతసేపైనా మీరిరువురు ఒకరిని ఒకరు చూసుకునే చూపుల్లా ఉన్నాయి. (చూపులు కంటికి సంబంధించినవి కాబట్టి, కళ్ళు కలువల్లా ఉంటాయంటారు కాబట్టి ఇక్కడి తలంబ్రాలు కలువలతో పోల్చారేమో అన్నమయ్య.)
మీరిరువురు తల పైనుండి మొల్ల పూల తలంబ్రాలు జారవిడుచుకున్నప్పుడు, అవి నాలుగు దిక్కులకు చెదరి, మీ ఇద్దరి ముసిముసి నవ్వులను ప్రతిబింబింపజేస్తున్నాయి. (మొల్ల పువ్వులు తెల్లగా ఉంటాయి కాబట్టి, అందమైన నవ్వు అందమైన తెల్లని పలువరస ఉంటే బాగుంటుంది కాబట్టి, ఇక్కడ మొల్లపువ్వులు ఉపయోగించారేమో.)

మీరిరువురు తామెర పువ్వుల తలంబ్రాలు తలపైనుండి జారవిడుచుకునేడప్పుడు మీ ఇద్దరి ముఖాలు రాసుకున్నాయి. అవి మీరిరువురు ఒకరినొకరు ముద్దాడినట్టు గోచరిస్తున్నాయి. (ముద్దు అంటే ఎర్రని దొండపండ్ల వంటి పెదవులు గుర్తొస్తాయి కాబట్టి, పెదవులు ఎర్రగా ఉంటాయి కాబట్టి, తామెర పూలతో పోల్చారన్నమాట.)
మీరిరువురు చేమంతి పువ్వుల తలంబ్రాలు తలపైనుండి జారవిడుచుకున్నప్పుడు వాటికి ఉండే కాడలు గీరుకుని మీ శరీరాలపై గీతల్లా ఒన్ని ముద్రలు ఏర్పడ్డయి. అవి మీరిద్దరూ అతి మోహంతో రతి క్రియ నందు ఒకరి శరీరాలను ఒకరు ఆక్రమించుకుంటూ గోళ్ళతో గుచ్చుకోవడం వల్ల ఏర్పడిన ముద్రల్లా ఉన్నాయి.
(నఖక్షతాలు, దంతక్షతాలు అనేవి శృంగారం తారాస్థాయికి చేరినప్పుడు ప్రేయసీ ప్రియులు గోళ్ళతో గిచ్చుకోవడాలు, ముని పళ్ళతో కొరకడం లాంటివి చేస్తారుట. అవి ఒకరి కోరికను మరొకరికి తెలియజేసే విధానమేమో..ఏదేమైనా ప్రకృతి మనకి చాలా భావాల్ని మాటల్లోనే కాకుండా చేతల్లో కూడా తెలియజేసే గొప్ప శక్తిని ఇచ్చింది. మన ఖర్మ ఏంటంటే...మనకు తెలియదు. ఎవరైనా చెప్తే అవేవో మాట్లాడకూడని విషయాల్లాగ, పెద్ద బూతుల్లా ఫీల్ అయిపోయి దరిద్రంగా ఆలోచించడమే..నిజంగా ఉన్నత మనస్తత్వం ఉన్నవారు అన్నీ సమానం గా తీసుకుంటారు. కామం, క్రోధం, ఇలా అరిషడ్వర్గాలన్నీ మనకు పుట్టుకుతో వచ్చినవే. కామసుఖాన్ని ప్రకృతిలో అన్ని జీవులకీ ఒకేవిధంగా ఉంటుందని అన్నమయ్య చెప్పారు. ఈ సృష్టికి మూలకారణం ఆనందం. కనీసం ఈ ఆనందం కోసమైనా జీవులు సృష్టి యాగం చేసి తమ ఉనికిని చాటుకుంటాయని భావించాడేమో దేవుడు.)  

సంపెంగ పూల తలంబ్రాలు మీ ఇద్దరు అనుభవించు ఎన్నటికీ చెదిరి పోని గుంపుల నిట్టూర్పులలో మునిగిన శృంగార క్రీడ వలె ఉన్నది.
శ్రీ వేంకటేశ్వరా! ఎంతో చనవుతో నీ ఇష్టసఖి తో కలసి సంపదలందు తేలితివి.
 
ఈ కీర్తన ఇక్కడ వినండి. శ్రావణ్ కుమార్ బ్లాగునుండి గ్రహింపబడినది.
http://www.esnips.com/doc/17900eb1-5ca4-4f78-9eae-26266a449193/KANDUVA-MEE-NITYA-KALYAANAM