ఏడ వలపేడ మచ్చికేడ సుద్దులు-ఆడుకొన్న మాటలెల్ల నవి నిజాలా

//ప// ఏడ వలపేడ మచ్చికేడ సుద్దులు 
     ఆడుకొన్న మాటలెల్ల నవి నిజాలా
//చ// తొలుకారు మెరుపులు తోచిపోవుగాక
              నెలకొని మింట నవి నిలిచీనా
      పొలతులవలపులు పొలసిపోవుగాక 
              కలకాలం బవి కడతేరీనా
//చ// యెండమావులు చూడనేరులైపారుగాక 
              అండకుబోవ దాహ మణగీనా
      నిండినట్టిమోహము నెలతలమది జూడ 
              వుండినట్టేవుండుగాక వూతయ్యీనా
//చ// కలలోని సిరులెల్ల కనుకూర్కులేకాక 
              మెలకువ జూడ నవి మెరసీనా
      అలివేణులమేలు ఆసపాటేకాక 
              తలపు వేంకటపతి దగిలీనా
ముఖ్యపదాల అర్ధం:
//ప// ఏడవలపు: ఎక్కడ ప్రేమ  
ఏడ మచ్చిక: మోహము ఎక్కడ
ఏడ సుద్దులు: ఎక్కడ కబుర్లు (Talk, chatter, words)
ఆడుకొన్న మాటలెల్ల నవి నిజాలా: చెప్పుకున్న ఊసులన్నీ అవి నిజాలా?
//చ//తొలుకారు: తొలుకు+కారు= The rainy season. వర్షాకాలము. 
మెరుపులు: మేఘాలు ఢీకొన్నప్పుడు వచ్చే కాంతి
తోచిపోవుగాక: తోచు+పోవు = పుట్టి పోతాయి కానీ (తోచు =To arise. పుట్టు)
నెలకొని: నిలకడగా, ఎప్పటికీ, నిలుచుండు (stay forever)
మింట: మిన్ను ఇంట= ఆకాశవీధిలో 
అవి నిలిచీనా: అవి (మెరుపులు) నిలిచి ఉంటాయా? 
పొలతుల: అందమైన స్త్రీ ల
వలపులు: ప్రేమలు, అందాలు
పొలసిపోవుగాక: నశించిపోయేవి గానీ (పొలసు అంటే మాంసము.)
కలకాలం బవి కడతేరీనా: అవి (ఆ అందాలు) శాశ్వతంగా చివరి వరకూ ఉంటాయా?
//చ//ఎండమావులు: మృగతృష్ణలు The mirages
చూడనేరులైపారుగాక: చూడడానికి నీళ్ళు యేరులైపారుతున్నట్టుంటుంది కానీ 
అండకుబోవ: ఆశ్రయించి దగ్గరకు పోతే
దాహ మణగీనా: దాహం తగ్గుతుందా?
నెలతలమది: స్త్రీల మనసుల్లో
నిండినట్టిమోహము జూడ: నిండిపోయిన మోహం (వలపు, చిత్త వైకల్యము Love, fascination, infatuation) చూస్తే
వుండినట్టేవుండుగాక: ఉన్నట్టే ఉంటుంది కానీ
వూతయ్యీనా: సహాయపడుతుందా!

//చ//కలలోని సిరులెల్ల: కలలో వచ్చిన    సంపదలెల్లా

కనుకూర్కు: కను కూరుకు: నిద్రించిన కన్నుల్లోనే గానీ (కూరుకు అంటే నిద్రించు అని అర్ధం)
  మెలకువ జూడ నవి మెరసీనా: మెలకువ వచ్చి కన్ను తెరచి చూస్తే ఆ సంపదలు మెరుస్తాయా?
అలివేణులమేలు: ఆడువారి వల్ల జరిగే మేలు గురించి
ఆసపాటేకాక: ఆశపడటమే తప్ప
తలపు వేంకటపతి దగిలీనా: అది మనసుని వేంకటపతికి తగిలేలా చేస్తుందా?
భావం: 
//ప// ఎక్కడి ప్రేమ, ఎక్కడి మోహం, ఎక్కడి మాటలు. ఆవిడ అందాలను నువ్వు పొగుడుతూ, నీ గొప్పదనాన్ని ఆవిడ పొగుడుతూ, మీరిద్దరూ చెప్పుకున్న మాటలు అవన్నీ నిజాలా? (ఆవిడ అందం శాశ్వతమా?, ఈయన ప్రేమ/మోహం శాశ్వతమా? ఆ రెండూ శరీరాలున్నంత వరకే..శరీరాలు వయసుతో పాటు వడిలిపోతాయి. కాబట్టి, ఆవిడ అందం, దానిపై పెంచుకున్న ఈయన ప్రేమ/మోహం రెండూ నిజాలు కావు.)
//చ// వర్షాకాలం లో వచ్చే మెరుపులు అందంగానే ఉంటాయి. కానీ, అవి ఎప్పటికీ ఆకాశంలోనే ఉంటాయా?. పుడుతుంటాయి, పోతుంటాయి. అలాగే స్త్రీల అందమైన శరీరం కాలంతో పాటు నశించిపోతుంది కానీ, ఎప్పటికీ ఆ అందాలు శాశ్వతంగా ఉంటాయా? (దువ్వుకున్న ఆ నీలి ముంగురులు దూదిపింజల్లా తెల్లగా అయిపోతాయి. కాంతులు వెదజల్లు ఆమె అందమైన కళ్ళు పుసికలు కట్టి వికృతంగా అవుతాయి. అమృతం చిందే ఆ పెదవులు కృశించిపోయి బీడువారిన నేలలా తయారౌతాయి. పాలు పొంగు ఆ స్తనకలశాలు తోలుతిత్తులైపోతాయి. నడుము వంగి, ఒళ్ళు కృంగి, నిగనిగలాడే చర్మం ఒడిలిపోయి వ్రేలాడుతూ, గజ గజ వణికిపోతూ, అవసాన దశను భారంగా మోయాల్సివస్తుంది కానీ, యౌవ్వనంలో ఉన్న ఆమె అందాలు శాశ్వతం కావు.)
//చ// దూరం నుంచి చూస్తే ఎండమావులు నీళ్ళు పారే సెలయేళ్ళలా కనిపిస్తాయి. కానీ దగ్గరగా వెళ్తే దాహం తీరుతుందా?. అలాగే ఆడువారి మనసులో ప్రేమ నిండినట్టే ఉంటుంది కానీ, అది నీవు మోక్షాన్ని చేరడానికి సహాయపడుతుందా?.  
//చ// కలలో వచ్చిన సంపదలన్నీ కన్ను మూసి ఉంచినంత సేపే కనబడతాయి. మెలకువ వచ్చి కన్ను తెరిచి చూస్తే ఆ సంపదల కాంతులు కనబడతాయా?. ఆడువారి వల్ల జరిగే మేలుగురించి (వారితో సాంగత్యసుఖం గురించి) ఆశపడటమే తప్ప, అది మనసుని శ్రీ వేంకటేశ్వరుని తగిలేలా చేస్తుందా??
వ్యాఖ్యానం:
స్త్రీ కి భగవంతుడిచ్చిన వరం సౌందర్యం. ఆ సౌందర్యంతో తన ప్రమేయంలేకుండానే పురుషుణ్ణి వివశుణ్ణి చేస్తుంది. అది ఆమె తప్పు కాదు. అలా ఆ సౌందర్యం వెంట పడటం మగవాడి నైజం. ఈ సంకీర్తనలో అన్నమయ్య మగవాళ్ళని హెచ్చరిస్తున్నారు. ఆడవాళ్ళని కించపరిచే మాట ఇందులో ఒక్కటి కూడా లేదు. కామం ప్రతీ జీవికీ సహజమైన విషయం. అదే లేకపోతే ఈ సృష్టే లేదు. స్త్రీ, పురుషులిద్దరికీ కామం సమానంగానే ఉన్నా ఆడవాళ్ళకి నిగ్రహశక్తి ఎక్కువ. అంత తొందరగా చలించరు. అతి తొందరగా చలించిపోయే పురుషుడు పాపకార్యాలు చేసే అవకాశం ఎక్కువ. అందువల్ల, మోక్షాన్ని చేరుకోవడం కష్టమౌతుంది. భూమిమీద మగ జంతువులన్నీ ఆడజంతువులను కామం కోసం వెంబడిస్తున్నాయి. కానీ ఆడజంతువులు మగ జంతువులను ఎందుకు వెంబడించడంలేదో, ఆ మాయ యేమిటో అర్ధంకావట్లేదని అన్నమయ్య "పురుషుడే అధముడు-పొంచియెందు దగులక" అన్న సంకీర్తనలో వివరించారు. 
స్త్రీలతో కాలక్షేపము పురుషునికి ఏ విధముగానూ ఉపయోగపడదు. స్త్రీకి సంబంధించిన విషయాలను గూర్చి ఆలోచించడం కంటే మనసుని శ్రీ వేంకటేశ్వరుని పై నిలుపుట మంచిదని ఆచార్యులు బోధిస్తున్నారు.