వచ్చెను అలమేలుమంగ ఈ పచ్చల కడియాల పణతి చెలంగ

వచ్చెను అలమేలుమంగ ఈ
పచ్చల కడియాల పణతి చెలంగ

బంగారు చేదివిటీలు పూని
శృంగారవతులు వేవేలురాగా
రంగైన వింజారమరలు వీవ
మాంగల్యలీల సొంపగు జవరాలు

పలుకుల తేనియ లొలుక చెంత
చిలుకలు కలకల పలుక రవల
గిలుకు పావలు ముద్దుగులుక మేటి
కలికి చూపుల మొనలు తళుకని చిలక

రంభాది సతులెల్ల చేరి యెదుట
గంభీర గతులను మీర నటనా
రంభములను మేలుకోరి కొలువ
అంభోజాక్షుడౌ వేంకటేశు నొయ్యారి

ముఖ్య పదార్ధం:

పచ్చల : లేత ఆకుపచ్చ (Leaf colour. Green, yellowish green, yellow colour) (పచ్చలు అనేవి ఆకుపచ్చ రంగులో మెరుస్తూండే మణులు. ఆ మణులు పొదగబడిన కడియాలు అని కూడా అర్ధం.)

కడియాల: చేతికి ధరించే ఆభరణము (A bracelet or anklet. కడియపుటట్టు)
పణతి: పడతి (అందమైన యువతి, స్త్రీ) ( D sometimes changes into ణ Na, thus: అడగు, అణగు; పడతి, పణతి; ఆడంగులు, ఆణంగులు)
చెలగు: ప్రకాశించు

బంగారు చేదివిటీలు: బంగారు  (చేదివియ అంటే = దివిటీ, A hand lamp, a light borne in the hand) లు
పూని: చేత పట్టుకుని
శృంగారవతులు: శృంగారము చిందించు యువతులు (fine or beautiful ladies)
వేవేలురాగా: అనేక వేల మంది వెంట రాగా
రంగైన : మంచి రంగుతో కూడిన
వింజారమరలు: వెల్ల+చామర =తెల్లని చామరము (A white whisk or chowri, Bos-grunnicns the tail of which is made into whisks).
వీవ: వీచగా, విసరగా
మాంగల్యలీల: మంగళత్వాన్ని ప్రసాదిస్తూ విలాసవతియై
సొంపగు : సొగసు, అందము (Elegance, grace)
జవరాలు: యౌవ్వనవతి ఐన స్త్రీ, ప్రేయసి

పలుకులు: మాటలు
తేనియ లొలుక: తేనెలు కురిసినట్టుగా
చెంత చిలుకలు: సమీపము లోని చిలుకలు
కిలకిల పలుక: కిల కిల రావాలు చేయగా
రవల: కూత, రచ్చ, ధ్వని
గిలుకు: కాలి పట్టీల కు ఉన్న మువ్వలు కదులుతుండగా వచ్చేటి శబ్దము?? (To sound, jingle, as bracelets, or bells, on the ankles)
పావలు: పావుకోళ్ళు (చందనం కర్రతో చేసిన చెప్పులు)
ముద్దుగులుక: ముద్దులొలికే
మేటి కలికి చూపుల మొనలు: చాలా అందమైన చూపుల చివరలు (కంటి చివరలతో చూచుట అని చెప్పుకోచ్చు)
తళుకని చిలక: మిక్కిలి ప్రకాశము, నున్ననిమృదుకాంతి ఐన చిలుక

రంభాది: రంభ మొదలగు
సతులెల్ల చేరి: చెలులు అందరూ చేరుకుని (సతి: A woman in general, స్త్రీ, పతివ్రత)
గంభీర గతులను మీర: గతులు అంటే ప్రదేశములు. ఇక్కడ సందర్భాన్ని బట్టి ఎవరి ప్రదేశాలలో వారు ఆక్రమించుకును స్వామికి ఎదురుగా నిలబడ్డారు అనుకోవచ్చు (yeduta gambheera gatulanu meera, soundస్ as if it was a spot where the dancer had to choreograph some jathis (footwork patterns in different talas)
మేలుకోరి నటనా రంభములను కొలువ: ఉన్నతమైన నాట్యపు భంగిమలతో నాట్యమును ఆరంభించి కొలిచెను
అంభోజాక్షుడౌ: పద్మము వంటి కన్నులు కలవాడైన
వేంకటేశు ఒయ్యారి: వేంకటేశ్వరుని ప్రేయసి (ఒయ్యారి = సౌందర్య గర్వము కలిగిన స్త్రీ (Blooming, graceful, shapely, pretty - lady))

భావం:
ఈ సంకీర్తన అలమేల్మంగ శ్రీ వారి కొలువులో, శ్రీవారి ఎదుట తన చెలులందరితో నాట్య ప్రదర్శన చేయడానికి వస్తున్నట్లు ఊహించి రాసిన కీర్తన. ఇందులో ఒక కూచిపూడి నాట్యగత్తె యొక్క లక్షణాలు ఎలా ఉంటాయో కూడా వర్ణించారు. ఈ సంకీర్తన నాట్యం పై అవగాహన ఉన్నవారు విశ్లేషిస్తే మరింత అందంగా ఉంటుంది. నా వంతు ప్రయత్నం నేను చేస్తాను.

అలమేలుమంగ వచ్చింది. బంగారపు రంగులో మెరిసిపోతున్న తన చేతులకు లేత ఆకుపచ్చని కడియాలు ధరించి ప్రకాశిస్తోంది.

అనేక వేల మంది అత్యంత శృంగారం చిందించు పడతులు కాగడాలు పట్టుకుని తన వెంట రాగా, కొంతమంది ఆమెకు అటూ ఇటూ నిలబడి తెల్లని రంగు చామరలు (ఓ జంతువు/పక్షి జుట్టు ను కుచ్చు గా చేసి అటూ ఇటూ నిలబడి వీచుతూ ఉంటారు) వీస్తూండగా, మంగళత్వాన్ని/ శుభాన్ని పలుకుతూ విలాసవతియైన, సౌందర్యవతి వేంకటేశుని ప్రియురాలు అలమేల్మంగ వచ్చినది.

ఆమె పలుకులు తేనెలు కురిసినట్టుగా, చుట్టూ ఉన్న చిలుకలు (మిగిలిన చెలులు) కిలకిల మని ధ్వని చేస్తుండగా (వారి మాటలు చిలకపలుకుల్లా ఉన్నాయన్నమాట), కాలి మడమకు కట్టుకున్న గజ్జెల చప్పుళ్ళతో (లయబద్ధంగా నడుస్తూ), చందనం కర్రతో చేసిన పావుకోళ్ళు ధరించి, అందమైన కంటి చివరలతో చూస్తూ (సిగ్గుపడుతూ తల దించుకుని క్రీగంట చూపులు చూస్తూ (అక్కడ స్వామి ఉన్నారు కదా! ఆయన కళ్ళలోకి చూస్తే ఇంకేమైనా ఉందా! అసలే శృంగార పురుషుడు)) నున్నని మృదు కాంతులు చిందుతూన్న చిలక వోలే వచ్చినది.

రంభ మొదలగు నాట్యగత్తెలందరూ ఎవరి ప్రదేశాన్ని వారు ఎంచుకుని (కూచిపూడి నృత్యంలో యే విధంగా ఐతే నర్తకీమణులు తమ తమ స్థానాల్లో నిలబడతారో అదేవిధంగా) నాట్యానికి ముందుగా తమ కాలి గజ్జెలు, కొప్పులు సరిచేసుకోవడం, జతి, లయ (ఇవన్నీ నటనా రంభములు) అన్నీ సరిచూసుకుని, ఉన్నతమైన భంగిమలతో పద్మము వంటి కన్నులు కలవాడైన వేంకటేశ్వరుని తన ప్రేయసి అలమేల్మంగ కొలువనారంభించెను.

(మూడవ చరణం అర్ధం చేసుకోడానికి కొంత కష్టపడవలసి వచ్చినది. మీకేమైనా వేరే అభిప్రాయాలుంటే తెలియజేసిన యెడల మార్చెదను)

ఈ కీర్తన శ్రావణ్ కుమార్ బ్లాగునందు వినండి
http://annamacharya-lyrics.blogspot.com/2008/05/490vachchenu-alamelumamga.html