దినము ద్వాదశి నేడు తీర్థదివసము నీకు

దినము ద్వాదశి నేడు తీర్థదివసము నీకు
జనకు(డ అన్నమాచార్యు(డ విచ్చేయవే

అనంతగరుడ ముఖ్యులైన సూరిజనులతో
ఘననారదాది భాగవతులతో
దనుజ మర్దనుండైన దైవశిఖామణితోడ
వెనుకొని యారగించ విచ్చేయవే

వైకుంఠాన నుండి యాళువారలలోపల నుండి
లోకపు నిత్యముక్తులలోన నుండి
శ్రీకాంతతోడ నున్న శ్రీవేంకటేశు(గూడి
యీకడ నారగించ నింటికి విచ్చేయవే

సంకీర్తనముతోడ సనకాదులెల్ల(బాడ
పొంకపు శ్రీవేంకటాద్రి భూమి నుండి
లంకె శ్రీవేంకటగిరి లక్ష్మీవిభు(డు నీవు
నంకెల మాయీంటి విందు లారగించవే

ముఖ్య పదాల అర్ధం:

దినము ద్వాదశి: నేడు ద్వాదశి (ఫాల్గుణ బహుళ ద్వాదశి)

తీర్థము: ౧) In theological works తీర్థము means salvation, మోక్షము.
    ౨) Water. ఉదకము. Holy or sacred water. పుణ్యోదశము
తీర్థదివసము: మోక్షము పొందిన రోజు
జనకుడ: తండ్రీ
విచ్చేయవే: విజయము చేయు, వేంచేయు, రమ్ము

అనంతగరుడ ముఖ్యులైన: అనంతుని వాహనుడైన గరుడుడు మరియు ముఖ్యులైన
సూరిజనులతో: సూరి= విద్వాంసుడు, A great scholar: a learned man. = ఆయా రంగాలలో నిష్ణాతులైన జనులందరితో
ఘననారదాది భాగవతులతో: ఘన విష్ణువు (అన్నమయ్యకు పంచ సంస్కారాలు చేసి, వైష్ణవ మతాన్ని ఇచ్చిన వ్యక్తి), నారదుడు మరియు ఇతర భాగవతోత్తములు (అంటే ప్రహ్లాదుడు, విభీషణుడు వంటి) వారలతో
దనుజ మర్దనుండైన: రాక్షసులను సంహరించిన
దైవశిఖామణితోడ: దేవాదిదేవుడైనట్టి శ్రీ మహావిష్ణువుతో కలసి
వెనుకొని: వెనక బెట్టుకుని
యారగించ విచ్చేయవే: విందు ఆరగించడానికి విచ్చేయి తండ్రీ

వైకుంఠాన నుండి: వైకుంఠం లో ఉన్న పాలసముద్రంలో పరుండేటువంటి
యాళువారలలోపల నుండి: పన్నెండు మంది ఆళ్వారుల మనసుల్లో ఉండేటువంటి (The Alwars or saints were twelve in number and are considerd to have been incarnations of the attendants, arms, or insignia of Vishnu)
లోకపు నిత్యముక్తులలోన నుండి: నిత్యము ముక్తి లోకంలో విహరిస్తూ ఉండేటువంటి
శ్రీకాంతతోడ నున్న శ్రీవేంకటేశు(గూడి: లక్ష్మీదేవితో కలసి ఉన్న శ్రీ వేంకటేశ్వరుని వెంటబెట్టుకుని
యీకడ నారగించ నింటికి విచ్చేయవే: ఇక్కడ (మేము ఏర్పాటు చేసిన) విందును ఆరగించడానికి మన ఇంటికి రా తండ్రీ

సంకీర్తనముతోడ: హరి సంకీర్తనలు పాడుకుంటూ
సనకాదులెల్ల(బాడ: నీతో బాటే సనక, సనందనాది మునులు, సేవకులు అంతా పాడుకుంటూ
పొంకపు: సొగసైన
శ్రీవేంకటాద్రి భూమి నుండి: శ్రీ వేంకటాచల భూమి (తిరుమల క్షేత్రం) నుండి
లంకె: తగిలించి, చేర్చుకుని, To join, unite
శ్రీవేంకటగిరి లక్ష్మీవిభు(డు నీవు: వేంకట పతి, లక్ష్మీ విభుడు ఐన వేంకటేశ్వరుడు, నీవు
నంకెల: అంకెల: ఎక్కువ సంఖ్యలో
మాయీంటి విందు లారగించవే: మా ఇంట ఏర్పాటు చేసిన విందును ఆరగించు తండ్రీ.

భావం:
పెద తిరుమలయ్య తన తండ్రి యెడల అపారమైన భక్తి, ప్రపత్తులను కనబరిచినాడు. తన తండ్రి అన్నమాచర్యుల పుణ్య తిథి, ఫాల్గుణ బహుళ ద్వాదశినాడు ఆచార్యునికి భక్ష్యభోజ్యాదులనర్పించి శ్రీలక్ష్మీసమేతుడైన శ్రీ వేంకటేశ్వరునితో, వైష్ణవ భక్తాగ్రేసరులతో విందులారగించగా విచ్చేయమని తిరుమలయ్య అర్ధ్రత తో పాడుకున్న పాటే అతని పితృభక్తికి అక్షర తార్కాణం.

నాకు ఈ పాట రాస్తున్నంత సేపూ కళ్ళు నీళ్ళతోనే ఉన్నాయి. అన్నమయ్య కు ఏమీ కాని నేనే ఇంత ఆవేదన చెందితే...నిత్యము హరి నామస్మరణ చేసి, హరికి వేలకొలదీ కీర్తనలు వినిపించి, ఆ హరిని తన తనయునకు కూడా చూపించి, తన తర్వాత దినముకొక్క సంకీర్తన పాడవలసిన కర్తవ్యాన్ని ఆతనికి అందించిన తండ్రి ఇక మీదట తనతో ఉండడని, తన తండ్రి శరీరాన్ని విడిచిపెట్టేస్తున్నాడని తెలుసుకున్న పెదతిరుమలయ్య ఎంత ఏడ్చి ఉంటాడు. నాన్నా, నాన్నా అని ఎంత రోదించి ఉంటాడు. తలుచుకుంటుంటే దుఖం పొంగుకొస్తోంది.

నేడు ఫాల్గుణ బహుళ ద్వాదశి. నీవు హరి పదాన్ని చేరిన రోజు. మమ్ములను విడిచిన రోజు. నీకు మా ఇంట విందును ఏర్పాటు చేశాము. ఇంటికి రా తండ్రీ!!

అనంతుని వాహనుడైన గరుడుడు మరియు ముఖ్యులైన మరియు ఆయా రంగాలలో నిష్ణాతులైన జనులందరితో, ఘన విష్ణువు (అన్నమయ్యకు పంచ సంస్కారాలు చేసి, వైష్ణవ మతాన్ని ఇచ్చిన వ్యక్తి), నారదుడు మరియు ఇతర భాగవతోత్తములు (అంటే ప్రహ్లాదుడు, విభీషణుడు వంటి) వారలతో, రాక్షసులను సంహరించిన దేవాదిదేవుడైనట్టి శ్రీ మహావిష్ణువుతో కలసి, మిగతా వారందరినీ వెనక బెట్టుకుని, విందు ఆరగించడానికి విచ్చేయి తండ్రీ.....

వైకుంఠం లో ఉన్న పాలసముద్రంలో పరుండేటువంటి, పన్నెండు మంది ఆళ్వారుల మనసుల్లో ఉండేటువంటి, నిత్యము ముక్తి లోకంలో విహరిస్తూ ఉండేటువంటి, లక్ష్మీదేవితో కలసి ఉన్న శ్రీ వేంకటేశ్వరుని వెంటబెట్టుకుని ఇక్కడ (మేము ఏర్పాటు చేసిన) విందును ఆరగించడానికి మన ఇంటికి రా తండ్రీ....

నీవు , నీతో బాటే సనక, సనందనాది మునులు, సేవకులు అంతా హరి సంకీర్తనలు పాడుకుంటూ, సొగసైన శ్రీ వేంకటాచల భూమి (తిరుమల క్షేత్రం) నుండి అంతా కలిసి, వేంకటగిరి పై నివాసమున్న లక్ష్మీ విభుడు ఐన వేంకటేశ్వరుడు, నీవు ఎక్కువ సంఖ్యలో మా ఇంట ఏర్పాటు చేసిన విందును ఆరగించడానికి విచ్చేయి తండ్రీ...

పెదతిరుమలయ్య పితృభక్తి ఎంత ఉన్నత స్థితిలో ఉందో ఈ సంకీర్తన ద్వారా తెలుస్తుంది.

ఈ కీర్తన ఇక్కడ వినండి.
http://annamacharya-lyrics.blogspot.com/2006/12/105dinamu-dwaadasi-nedu.html

మేలుకో శృంగార రాయ మేటి మదన గోపాల

మేలుకో శృంగార రాయ మేటి మదన గోపాల
మేలుకోవె నాపాలి మించిన నిధానమా

సందడించే గోపికల జవ్వనవనములోన
కందువదిరిగే మదగజమవు
యిందుముఖి సత్యభామ హృదయపద్మములోని
గంధము మరిగినట్టి గండు తుమ్మెద

గతిగూడి రుక్మిణికౌగిట పంజరములో
రతిముద్దు గురిసేటి రాచిలుకా
సతుల పదారువేల జంట కన్నులఁ గలువలు
కితమై పొదిమిన నా యిందు బింబమ

సరుసంగొలనిలోని వారి చన్నుఁగొండలపై
నిరతివాలిన నా నీలమేఘమా
సిరనురమున మోచి శ్రీవేంకటాద్రి మీద
గరిమ వరాలిచ్చే కల్పతరువా

ముఖ్యపదాల అర్ధం:

శృంగార రాయ: అందమైన పురుషుడు
మించిన నిధానము: అతిశయించిన  నిక్షేపము, దాచుకొన్నది, పాతర, పాతిపెట్టుకొన్నది (A treasure, a hoard or fund, a treasury)

సందడించే గోపికల: గోపికల గుంపు, సమ్మర్దము
జవ్వనవనములోన: యౌవ్వనము అనే అడవిలో
కందువదిరిగే: చమత్కారముగా/నేర్పుతో తిరిగే
మదగజమవు: మదించిన యేనుగు వంటి వాడవు
యిందుముఖి: చంద్రుని వంటి మొహము కలిగినది
సత్యభామ హృదయపద్మములోని: సత్యభామ పద్మము వంటి మనస్సులో
గంధము మరిగినట్టి: వాసనను బాగా అలవాటుపడిన (Smell, odour)
గండు తుమ్మెద: నల్లని పెద్ద తుమ్మెద వంటి  వాడా

గతిగూడి: ఆనందాబ్దిగతుడై
రుక్మిణికౌగిట పంజరములో: రుక్మిణిదేవి కౌగిలి అనే పంజరములో
రతిముద్దు గురిసేటి రాచిలుకా: రతి చుంబనాలను కురిపించే అందమైన రామ చిలుక వంటి వాడా
సతుల పదారువేల: పదహారువేల మంది భార్యల
జంట కన్నులఁ గలువలకు : జంట కలువల వంటి కన్నులకు
హితమై పొదిమిన నా యిందు బింబమా: ఇష్టమైన చంద్రబింబము వంటి వాడా

గొలనిలోని వారి: కొలనులో స్నానం చేస్తున్న గోపికల
చన్నుఁగొండలపై: కొండలవంటి ఎత్తైన స్తనముల పైన
నిరతివాలిన నా నీలమేఘమా: ఎల్లప్పుడూ వాలేటువంటి నీల మేఘము వంటి వాడా 
సిరనురమున: లక్ష్మిని వక్షస్థలము నందు
మోచి: ఉంచి, ధరించి, మోస్తూ
శ్రీవేంకటాద్రి మీద గరిమ వరాలిచ్చే కల్పతరువా: శ్రీ వేంకటాద్రిపైన నిలచి అడిగిన వారికి లేదనకుండా పెద్ద పెద్ద వరాలిచ్చే కలతరువు వంటి వాడా....

భావం:
ఈ సంకీర్తన అన్నమయ్య తిరుకట్ల మదనగోపాల స్వామి ని నిద్రలేపడానికి పాడిన పాట. అన్నమయ్య ఒక కవిలా కేవలం ఒక్క ప్రదేశంలో కూర్చుని కీర్తనలు రాయలేదు. ఆయన దర్శించిన ప్రతీ క్షేత్రంలో కొలువై ఉన్న దేవతలపై సంకీర్తనలు అప్పటికప్పుడే ఆశువుగా పాడేవారు. గోపాంగనలతో శ్రీకృష్ణుని చేష్టలను మెచ్చుకుంటూ, నిద్రలే స్వామీ! అని పాడ్తున్నారు. ఈ పాటనే ప్రతీ రోజూ తిరుమల క్షేత్రంలో అన్నమయ్య వంశీకులు స్వామి సుప్రభాతం ఐన వెంటనే పాడతారు. వేంకటాద్రిపై ఉన్న విభుడు సాక్షాత్తూ ద్వాపర యుగంలో బాలక్రిష్ణుడే. అన్నమయ్య ఎన్నో సంకీర్తనల్లో వేంకటాద్రి బాలక్రిష్ణా అని ముద్దుగా పిలుచుకున్నారు.   

ఓ శృంగార పురుషా, మదన గోపాలా! నిద్ర లే స్వామీ!. నా మదిలో దాచుకున్న నిక్షేపమా! నన్ను కాపాడే నా దైవమా! కళ్ళు తెరువు స్వామీ!

గోపికల యౌవ్వనము అనే అడవిలో స్వేచ్చగా విహరించే మదగజము వంటి వాడా! చంద్రుని వంటి అందమైన మొగము కలిగిన నీ భార్య సత్యభామ మనస్సు అనే పద్మములో గంధము (ప్రేమను) బాగా మరిగిన నల్లని పెద్ద తుమ్మెద వంటి వాడా! నిద్రనుండి మేలుకో స్వామీ!

ఆనందపరవశుడవై రుక్మిణి కౌగిలి అనే పంజరములో రతి ముద్దులు కురిపించే రామ చిలుకా! పదహారు వేల మంది భార్యల అందమైన జంట కలువల్లాంటి కన్నులకు ఇష్టమైన చంద్ర బింబము వంటి వాడా! (కలువలు చంద్రుణ్ణి చూడగానే వికశిస్తాయి. అలాగే ఈ పదహారువేల మంది గోపికల కలువ కన్నులకు స్వామి చంద్రబింబం అన్నమాట. ఆయన్ను చూడగానే వాళ కళ్ళు వికశిస్తాయి). నిద్రనుండి మేలుకో స్వామీ!

కొలనులో స్నానం చేస్తున్న గోపికల కొండలవంటి ఎత్తైన స్తనముల పైన ఎల్లప్పుడూ వాలేటువంటి నీల మేఘము వంటి వాడా! లక్ష్మిని వక్షస్థలము నందు ఉంచుకుని శ్రీ వేంకటాద్రిపైన నిలచి అడిగిన వారికి లేదనకుండా పెద్ద పెద్ద వరాలిచ్చే కల్పతరువు వంటి వాడా....నిద్రనుండి మేలుకో స్వామీ!

ఈ కీర్తన ఇక్కడ వినండి.
http://annamacharya-lyrics.blogspot.com/2006/10/50melukosrungararaya.html

నెలత సొబగులివి నీ సొమ్ము కలసి మెలసి యిటు గైకొనవయ్యా

నెలత సొబగులివి నీ సొమ్ము
కలసి మెలసి యిటు గైకొనవయ్యా

వేమరు నవ్వుల వెన్నెల గాసీ
రామ కడకు నిటు రావయ్యా
దోమటిపలుకుల తొరిగీ తేనెలు
ఆమని కాలము అవధరించవయ్యా

వలపుల చెమటల వానలు గురిసి
సొలవక యీకెను జూడవయ్యా
పెలుచు కుచంబుల పిందెలు వొడమెను
అలరిన కానుక లందుకోవయ్యా

గములై మెయి మరుకళలు దొల(కీ
తమితో కౌగిట తగులవయ్యా
జమళి శ్రీవేంకటేశ్వర సతి గూడితివి
అమరె నీకు మేలౌనయ్యా

ముఖ్య పదాల అర్ధం:

నెలత : స్త్రీ
సొబగులు: సౌందర్యము, సొగసు (Beauty, prettiness).
నీ సొమ్ము: నీ అధీన వస్తువు/ సొత్తు/ భూషణము/ ఆభరణము
కలసి మెలసి: అన్నివేళలను దగ్గరగా ఉంటూ, స్నేహం చేస్తూ
యిటు గైకొనవయ్యా: తీసుకోవయ్యా

వేమరు నవ్వుల: అనేక వేల నవ్వులు, మాటి మాటికీ నవ్వులు, తరచుగా నవ్వులు (again and again, over and over, often, constantly
వెన్నెల గాసీ: వెన్నెల కాసి (పై రెండర్ధాలు కలిపితే నవ్వుల వెన్నెల కురిపిస్తూ అని చెప్పుకోచ్చు)
రామ కడకు: రామ అంటే అందమైన స్త్రీ (అలమేలు మంగ) వద్దకు
దోమటిపలుకుల: అందమైన పలుకులు (దోమటి అంటే అన్నము అని నిఘంటువు చెప్తోంది. అన్నమయ్య ఎన్నోసార్లు దోమటి చంద్రుడు అని వేరే కీర్తనల్లో వాడారు. కానట్టి దోమటి అంటే అందమైన అని అనుకుంటున్నా) 
తొరిగీ తేనెలు: తేనెలు కారు/ స్రవించు/ ప్రవహించు/ జారు/ రాలు (To flow, gush, burst, out, run)
ఆమని కాలము: వసంత కాలము (చెట్లు చిగిర్చి పూలు పూయు కాలము)
అవధరించవయ్యా: వినవయ్యా, ఆలకించవయ్యా,

వలపుల: ప్రేమతో, మోహంతో, (Love, affection)
చెమటల: వేడేక్కిన శరీరము విడుచు నీరు
వానలు గురిసి: వానలు కురిసెను
సొలవక: అలసట వల్ల కలిగే ఆయాసము లేని, నిస్త్రాణ పొందని, (no Languishment, no faintness) (చాలా యాక్టివ్ గా ఉంది అని)
యీకెను: ఈమెని, ఈ అలమేలు అంగ ను
జూడవయ్యా: చూడవయ్యా
పెలుచు: గట్టిపడిన, కఠినతను పొందిన Stiffness, Inflexibility. Brittleness
కుచంబుల పిందెలు: స్తనముల యొక్క చివరలు (కుచాగ్రములు) (The nipple. the tip of the breast)
వొడమెను: పొడమెను = పుట్టు, కలుగు (To be produced, to arise)
అలరిన : ప్రకాశించు (To shine, glitter, be splendid)
కానుక లందుకోవయ్యా: కానుకలు అందుకోవయ్యా

గములై: గుంపులై
మెయి: శరీరము (The body)
మరుకళలు: మన్మధుని యొక్క కళలు
దొల(కీ: తొణకెను, తొణకిసలాడెను
తమితో: కోరికతో, మోహం తో
కౌగిట తగులవయ్యా: కౌగిటను చేరవయ్యా
జమళి: జంట (Double, paired, coupled)
శ్రీవేంకటేశ్వర: వేంకటపతీ
సతి గూడితివి: నీ భార్యను కలసితివి (రతి క్రియలో)
అమరు: ఒప్పు, తగు, తగియుండు (To be fit or proper, be agreeable)
నీకు మేలౌనయ్యా: నీకు అంతా శుభమౌతుంది స్వామీ.

భావం:

ఈ సంకీర్తనలో అన్నమయ్య స్వామితో మాట్లాడుతున్నాడు. ఏ విధంగా అమ్మను కలవాలో సూచనలు చేస్తున్నాడు. అంత మధుర భక్తిలోకి వెళ్ళిపోయాక/లేదా ఎక్కువగా ఎవరినైనా ఇష్టపడుతూ, నిరంతరం వారినే తలుచుకుంటూ ఉంటే....వాళ్ళ మీద మనకు ఓ అధికారం వచ్చేస్తుంది. ఇక్కడ అన్నమయ్య ఆట, మాట, పాట, అన్నీ స్వామి కోసమే.. అందుకే అన్నమయ్య పాటకు వేంకటేశ్వరుడు పరవశించిపోయాడు. అన్నమయ్య ప్రతీ మాటనూ తూ.చ. తప్పకుండా పాటించి ఉంటాడు.  

స్వామీ! ఈ సౌందర్యవతి అందాలు నీ సొమ్ము. వాటి మీద పూర్తి హక్కు నీకుంది. ఆమె నీ భార్య కదా! మెల్లగా ఆవిడతో స్నేహం చేసి ఆ అందాలన్నీ అందుకుని ఆనందించు.   

తరచుగా నవ్వుల వెన్నెలలు కురిపిస్తూ (అంటే చల్లని నవ్వులు అన్నమాట. ఆ నవ్వుల్లో అంతరార్ధం ఆవిడ అర్ధం చేసుకోవాలి కదా!!) నీ అందాల భార్య వద్దకు రా.. వసంతకాలంలో పూలు స్రవించే తేనెల్లాంటి తీయని అందమైన మాటలు తేనెలు నీ నోట్లోంచి జాలువార్చు. నా మాట విను స్వామీ!!

మీ ఇద్దరి మోహపు కలయిక వల్ల మీ శరీరాలు బాగా వేడెక్కి, చెమటలు వానల్లా కురుస్తున్నాయి. ఇంత జరిగినా ఆమె ఇంకా అలసిపోలేదు చూడు. నీవు కలిగించిన కోరికకి ఆవిడ స్తనాలు గట్టిగా తయారయ్యాయి. ఆమె కుచాగ్రాలు బయటకు పొడుచుకొస్తున్నాయి. ఇంతటి ఆనంద సమయంలో ప్రకాశించే ఆవిడ కానుకలు అందుకో...సరేనా!!

నీ అందాల బొమ్మ శరీరంలో మన్మధుని కళలు (కోరికలకు సంబంధించిన భావాలు) గుంపులు గుంపులు గా తొణికిపోతున్నాయి. (సగం నీరు నిండిన   కుండతో నడుస్తున్నప్పుడు నీళ్ళు ఎలా తొణుకుతాయో అలా ఆమె శరీరంలో కోరికలు తారాస్థాయికి చేరాయని చెప్పాలనుకున్నారేమో!!) నీవూ అంతే కోరికతో మా అమ్మవారిని కౌగిలించుకో. మీ ఇద్దరి జంట భలే కుదిరింది. శ్రీ వేంకటేశ్వరా నీవు అలమేల్మంగ తో కలిశావు. నీకు అంతా శుభము కలుగు గాక.

ఈ కీర్తన ఇక్కడ వినండి.
http://annamacharya-lyrics.blogspot.com/2008/03/446nelata-sobagulivi-ni-sommu.html

ఏమొకో చిగురుటధరమున - ఎడనెడ కస్తూ రి నిండెను

చకోర పక్షి  (బ్రౌణ్య నిఘంటువు ప్రకారం).

ఏమొకో చిగురుటధరమున - ఎడనెడ కస్తూ రి నిండెను
భామిని విభునకు రాసిన - పత్రిక కాదు కదా

కలికి చకోరాక్షికి కడ - కన్నులు కెంపై తోచిన
చెలువంబిప్పుడిదేమో - చింతింపరే చెలులు
నలువున ప్రాణేశ్వరుపై - నాటిన ఆ కొనచూపులు
నిలువునపెరుకగనంటిన - నెత్తురు కాదుకదా

పడతికి చనుగవ మెరుగులు - పైపై పయ్యెద వెలుపల
కడుమించిన విధమేమో - కనుగొనరే చెలులు
ఉడుగని వేడుకతో ప్రియు - డొత్తి న నఖ శశి రేఖలు
వెడలగ వేసవి కాలపు -వెన్నెల కాదు కదా

ముద్దియ చెక్కుల కెలకుల - ముత్యపు జల్లుల చేర్పుల
ఒద్దిక బాగు లివేమో - ఊహింపరే చెలులు
గద్దరి తిరువేంకటపతి - కామిని వదనాంబుజమున
అద్దిన సురతపు చెమటల - అందము కాదుకదా

ముఖ్యపదార్ధం:

ఏమొకో: ఏమిటికో, ఎందుకో (for what reason, I know not why)
చిగురుటధరమున: చిగురు+అధరమున = అధరము అంటే క్రింది పెదవి, చిగురు అంటే, లేత, అందమైన, చివరన (అంచుల్లో): ఇక్కడ మూడు రకాల భావనలు చేసుకోచ్చు. ఒకటి) లేత పెదవి, రెండు) అందమైన స్త్రీ పెదవి, మూడు) క్రింద పెదవి చివర/అంచులో
ఎడనెడ: అచ్చట అచ్చట (అక్కడక్కడ) (Here and there)
కస్తూరి: అత్యంత సువాసన భరితమైన గంధ ద్రవ్యం. శ్రీవారు నుదుటను ధరించే తిలకంలో ఈ సుగంధద్రవ్యాన్ని కలుపుతారు. ఈ ద్రవ్యం కస్తూరి మృగమునుండి సేకరిస్తారని పెద్దలు చెప్పగా విన్నాను. (Musk. The black spot or line on the forehead, formed of musk)
నిండెను?: నిండి ఉంది??
భామిని: స్త్రీ, ఆడుది (A woman)
విభునకు రాసిన: స్వామికి రాసిన
పత్రిక కాదు కదా: ఉత్తరం కాదు కదా!!

కలికి: అందమైన
చకోరాక్షికి: చకోరము అనే పక్షి కన్నుల వంటి కన్నులు కలిగిన ఈమె.  ఈ పక్షులు చంద్రకిరణముల కోసం  ఎంతో ఆశగా ఎదురుచూస్తుంటాయి. (The bartavelle or Greek partridge: a bird much referred to in poems: corresponding to the nightingale, or turtledove. eagerly as the partridge languishes for the rays of the moon.)
కడకన్నులు: కంటి చివరలు (The outer corner of the eye)
కెంపై తోచిన: కెంపు అంటే పద్మరాగము అనే మణి. ఎర్రని మణి 
చెలువంబిప్పుడిదేమో: చెలువము+ఇప్పుడు+ఇదేమో = విధము (Manner, way)
చింతింపరే చెలులు: ఆలోచించండి చెలులూ
నలువున: అందముగా, సామర్ధ్యముతో
ప్రాణేశ్వరుపై: ఆవిడ భర్తపై, స్వామిపై
నాటిన: గుచ్చిన
ఆ కొనచూపులు: కంటి చివరలతో చూసిన చూపులు
నిలువున: నిలచిపోయిన
పెరుకగ : పెరుకు =గట్టిగా పీకు, పెల్లగించు (To tear out, pulling out force fully) 
అంటిన నెత్తురు కాదు కదా: అంటుకున్న రక్తము కాదు కదా! (చూపుల బాణాలు ఒక్కసారి వెనక్కు తీసుకునే సరికి ఆ బాణం స్వామి శరీరానికి గుచ్చుకుని అంటుకున్న రక్తం కాదు కదా! ఆమె కంటి చివరలున్న ఎరుపు?)

పడతికి: స్త్రీకి, అలమేలు మంగకి
చనుగవ: చను కట్టు, చన్నులు, వక్షోజాలు, స్తనాలు, పాలిండ్లు, పయోధరాలు
మెరుగులు: ప్రకాశవంతమైన కాంతులు
పైపై: పైన పైన
పయ్యెద: పయి+ఎద = వక్షోజములను కప్పు వస్త్రము (పైట కొంగు, పమిట కొంగు, పైట చెంగు)  A woman's mantle, formed by throwing the train or end of the cloth over her breast and head.
వెలుపల: వెలి+పల = బయటకి (Outside)
కడు: మిక్కిలి Much, greatly
మించిన: అతిశయించిన
విధమేమో: ఆ విధం ఏమిటో (Kind, way, manner, mode)
కనుగొనరే చెలులు: కనిపెట్టండి చెలులూ
ఉడుగని: ఏ మాత్రమూ తగ్గని, కోరికవల్ల కలిగే వేడితో
వేడుకతో: సంతోషముతో, కుతూహలముతో, కోరికతో
ప్రియుడొత్తిన: స్వామి వత్తిన, అదిమిన, నొక్కిన (Pressing)
నఖ శశి రేఖలు : చంద్రరేఖల వంటి గోటి నొక్కులు (వాడ్యమి, విదియలలో చంద్రుడు ఏవిధముగా సన్నని రేఖలా ఉంటాడో (crescent moon) అలా గోళ్ళతో ఆవిడ స్తనములను నొక్కినప్పుడు స్వామి చేతి గోళ్ళు గుచ్చుకుని అవి శశిరేఖల్లా ఉన్నాయని)  
వెడలగ: వెడల్పుగా, విశాలముగా, విరివిగా
వేసవి కాలపు: మండు వేసవి కాలంలో
వెన్నెల కాదు కదా: చల్లని వెన్నెల కాదు కదా!

ముద్దియ: స్త్రీ A lady, dame, woman. (సంస్కృతంలో ముగ్ధ), మనోహరమైన, ముద్దైన 
చెక్కుల: నున్నని చెంపలు
కెలకుల: చివరల, అంచుల??
ముత్యపు జల్లుల: ముత్యాలు జల్లినట్టుగా
చేర్పుల: దగ్గరగా చేర్చుట, ఒకదాని పక్కన మరొకటిగా ఉండుట (Nearness, closeness, connection)
వొద్దిక లాగులివేమో: వాటి జనన రహస్యమేమో, పోలిక విధములేమో (ఒద్దిక = అనుకూల్యము Concord, union, friendship)
ఊహింపరే చెలులు: ఊహించండి చెలులూ
గద్దరి: గడుసైన (Impertinent, pert)
తిరువేంకటపతి: తిరు వేంకటేశ్వరుడు 
కామిని : కోరికతో ఉన్న స్త్రీ 
వదనాంబుజమున : పద్మము వలే వికసించిన మొగమున
అద్దిన: అద్దుట
సురతపు: స్త్రీ పురుషుల కలయిక, మంచి రతి క్రియ
చెమటల: స్వేదముల (శరీరము వేడెక్కుటచేత విడవబడే నీరు)

అందము కాదుకదా: ఆ అందమే కదా!!

భావం:

ఈ సంకీర్తన విని ఇందులో ఉన్న అందానికి ముచ్చటపడి, ఆశ్చర్యచకితుడై సాళ్వ నృశింహ రాయలు అటువంటిదే తన మీద, తన భార్యమీద పాడమని కోరగా అన్నమయ్య ""హరి హరీ..నరహరిని స్తుతించు నా నాలుక నరులను స్తుతించదు", ఇంత నీచపు మాట నాతో ఎలా అనగలిగావు అని దిగ్గున లేచిపోగా అతను పదే పదే అడిగి, మదగర్వం చేత అన్నమయ్య నోట వెంబడి అతని నామస్మరణ వచ్చేదాకా చెరశాలలో బంధించి మూరురాయరగండ ముద్రగల సంకెల వేయించి మొగసాలలో బంధించి హింసించాడు. అన్నమయ్య "నీ దాసుల భంగములు నీవు జూతురా" "ఆకటి వేళల అలపైన వేళలను తేకువ హరి నామమే దిక్కు మరిలేదు" వంటి సంకీర్తనలు పాడగా ఆ సంకెళ్ళు తెగిపోయాయి.

రాత్రి స్వామితో రతి సుఖాలను అనుభవించి వచ్చిన అలమేల్మంగను చూసి చెలికత్తెలు ఒకరిలో ఒకరు ప్రశ్నించుకుంటూ, అది ఇది కాదు కదా, ఇది కాదు కదా అంటూ నిజాలను తమలోనే తెలుసుకుంటూ అమ్మవారిని ఆటపట్టిస్తున్నారు. ఇది మన ఇళ్ళలో కూడా సహజమే. కొత్తగా పెళ్ళైన జంటకు మొదటిరాత్రి జరిగిన తర్వాత గదిలోంచి బయటకొచ్చిన జంటను  స్నేహితులు, బంధువులు ఏ విధంగా ఆట పట్టిస్తారో అదే విధంగా అలమేల్మంగను చెలులు ఆట పట్టిస్తున్నారని అన్నమయ్య అద్భుతంగా ఊహించి రాసిన సంకీర్తన.

ఈ అలమేల్మంగ ఎర్రని అధరాలపై అక్కడక్కడ కస్తూరి మరకలు అంటుకున్నాయి. ఎర్రని పత్రంపైన ఈమె నల్లని అక్షరాలతో (కస్తూరి నల్లగా ఉంటుంది) రాసిన లేఖ కాదు కదా! (అంటే స్వామి అమ్మ వారి తో రతిక్రియ చేసి అలసిపోయి ఆవిడ స్తనాలమీద తల పెట్టి నిద్రపోతూంటే...ఆయనతో పొందిన సంతోషాన్ని తలుచుకుంటూ అమ్మ పొంగిపోయి అత్యంత ప్రేమతో ఆయన నుదుటి మీద ఆప్యాయంగా ముద్దుపెట్టుకుంది. అప్పుడు ఆ నుదుటనున్న కస్తూరి ఈమె పెదవులకు అంటుకుంది...అని నా ఊహ..)

చకోరపక్షిలాంటి కళ్ళు కలిగిన ఈ సుందరి కళ్ళ చివరలు మరింత ఎర్రగా ఉన్నాయి. దీనికి కారణమేమిటే చెలులూ?. నిద్రపోరతున్నట్టు నటిస్తూన్న తన ప్రియుని అందాన్ని తదేకంగా తల వంచుకుని సిగ్గుతో కంటి చివరలనుండి చూస్తున్నప్పుడు, స్వామి ఒక్కసారిగా కళ్ళు తెరిచేసరికి గభాలున చూపులు వెనక్కుతీసుకుంది. అంతే! ఆవిడ చూపుల బాణాలు ఆతనిలో నాటుకుని ఉండగా ఒక్కసారి వెనక్కు లాగేడప్పటికి, ఆ బాణాలకు అంటుకున్న ఆయన రక్తం ఈవిడ కంటి చివరలను అంటిందేమో నే చెలులూ! కాదంటారా!

ఈ అలమేల్మంగ చన్నుల కాంతులు పైపైకి, పయ్యెద (పైట) దాటి పాకుతున్నవి. అంత కాంతి అసలు అక్కడ ఎందుకొచ్చిందో, ఆ రహస్యాన్ని కనిపెట్టండి చెలులూ!. తనివి తీరని కోరికతో స్వామి ఆమె స్తనములను గట్టిగా ఒత్తేసరికి ఆయన గోళ్ళు స్తనాలపై గుచ్చుకుని, నెలవంకలు లా ఏర్పడి అవి వెలువరిస్తున్న వేసవికాలపు వెన్నెలే కదా ఇది!!!  

ఈ ముద్దుల చెక్కిళ్ళ అంచుల్లో ముత్యాలజల్లులు పేర్చినట్టుంది. ఆ రహస్యమేమిటో ఊహించండే చెలులూ! అది నేర్పరి అయిన శ్రీ వేంకటేశుడు కోరికతో ఉన్న ఈమె పద్మము వలే వికసించిన మొగమున అద్దిన చక్కటి రతిక్రియ వలన పుట్టిన చెమటల అందమే కదా!! 

కొన్ని చోట్ల "కామిని వదనాంబుజమున" అనేచోట....."కౌగిట అధరామృతముల" అని ఉంది. అందువల్ల "కౌగిట అధరామృతమున" అని పూరిస్తే కీర్తన స్వభావం ఎలా ఉంటుందో క్రింద చూడండి. 

(తన వెచ్చని కౌగిలిలో బంధించి, అధరామృతాలను గ్రోలుతూ, వారిద్దరూ ఒకరిలో ఒకరు కలిసిపోతూ  రాత్రి సమయాలలొ ఆడుకునే ఆటలవల్ల, వేడెక్కిన శరీరాలు విడిచిన చెమటల అందమే అలా ముత్యపు బిందువుల్లా ఉన్నట్టు గోచరిస్తున్నాయి. కదూ చెలులూ!! (ఇలా కూడా ఊహించవచ్చు. స్వామి ఈమె ను కౌగిట బంధించి, అధరామృతమును గ్రోలుతున్న వేళ, వేడి వల్ల పుట్టిన ఈతని నుదుటి చెమట ఆమె బుగ్గలకు అంటుకుని అలా ముత్యాలు జల్లినట్టుగా ఉన్నది. ఆ అందమే కదా ఇది?.)

ఈ ఆటపట్టింపు అద్భుతం. అనన్య సామాన్యం. శోభాయమానం. ఇంతకన్న అందముగా యే కవీ చెప్పలేరు అనడం అతిశయోక్తి కాదు. అన్నమయ్య పాదాలకు శత సహస్ర నమస్కారములు.

ఈ కీర్తన ఇక్కడ వినండి.
http://www.esnips.com/doc/68e09cb1-4555-45aa-b371-6bd9d8d2988a/Emuko.mp3

వచ్చెను అలమేలుమంగ ఈ పచ్చల కడియాల పణతి చెలంగ

వచ్చెను అలమేలుమంగ ఈ
పచ్చల కడియాల పణతి చెలంగ

బంగారు చేదివిటీలు పూని
శృంగారవతులు వేవేలురాగా
రంగైన వింజారమరలు వీవ
మాంగల్యలీల సొంపగు జవరాలు

పలుకుల తేనియ లొలుక చెంత
చిలుకలు కలకల పలుక రవల
గిలుకు పావలు ముద్దుగులుక మేటి
కలికి చూపుల మొనలు తళుకని చిలక

రంభాది సతులెల్ల చేరి యెదుట
గంభీర గతులను మీర నటనా
రంభములను మేలుకోరి కొలువ
అంభోజాక్షుడౌ వేంకటేశు నొయ్యారి

ముఖ్య పదార్ధం:

పచ్చల : లేత ఆకుపచ్చ (Leaf colour. Green, yellowish green, yellow colour) (పచ్చలు అనేవి ఆకుపచ్చ రంగులో మెరుస్తూండే మణులు. ఆ మణులు పొదగబడిన కడియాలు అని కూడా అర్ధం.)

కడియాల: చేతికి ధరించే ఆభరణము (A bracelet or anklet. కడియపుటట్టు)
పణతి: పడతి (అందమైన యువతి, స్త్రీ) ( D sometimes changes into ణ Na, thus: అడగు, అణగు; పడతి, పణతి; ఆడంగులు, ఆణంగులు)
చెలగు: ప్రకాశించు

బంగారు చేదివిటీలు: బంగారు  (చేదివియ అంటే = దివిటీ, A hand lamp, a light borne in the hand) లు
పూని: చేత పట్టుకుని
శృంగారవతులు: శృంగారము చిందించు యువతులు (fine or beautiful ladies)
వేవేలురాగా: అనేక వేల మంది వెంట రాగా
రంగైన : మంచి రంగుతో కూడిన
వింజారమరలు: వెల్ల+చామర =తెల్లని చామరము (A white whisk or chowri, Bos-grunnicns the tail of which is made into whisks).
వీవ: వీచగా, విసరగా
మాంగల్యలీల: మంగళత్వాన్ని ప్రసాదిస్తూ విలాసవతియై
సొంపగు : సొగసు, అందము (Elegance, grace)
జవరాలు: యౌవ్వనవతి ఐన స్త్రీ, ప్రేయసి

పలుకులు: మాటలు
తేనియ లొలుక: తేనెలు కురిసినట్టుగా
చెంత చిలుకలు: సమీపము లోని చిలుకలు
కిలకిల పలుక: కిల కిల రావాలు చేయగా
రవల: కూత, రచ్చ, ధ్వని
గిలుకు: కాలి పట్టీల కు ఉన్న మువ్వలు కదులుతుండగా వచ్చేటి శబ్దము?? (To sound, jingle, as bracelets, or bells, on the ankles)
పావలు: పావుకోళ్ళు (చందనం కర్రతో చేసిన చెప్పులు)
ముద్దుగులుక: ముద్దులొలికే
మేటి కలికి చూపుల మొనలు: చాలా అందమైన చూపుల చివరలు (కంటి చివరలతో చూచుట అని చెప్పుకోచ్చు)
తళుకని చిలక: మిక్కిలి ప్రకాశము, నున్ననిమృదుకాంతి ఐన చిలుక

రంభాది: రంభ మొదలగు
సతులెల్ల చేరి: చెలులు అందరూ చేరుకుని (సతి: A woman in general, స్త్రీ, పతివ్రత)
గంభీర గతులను మీర: గతులు అంటే ప్రదేశములు. ఇక్కడ సందర్భాన్ని బట్టి ఎవరి ప్రదేశాలలో వారు ఆక్రమించుకును స్వామికి ఎదురుగా నిలబడ్డారు అనుకోవచ్చు (yeduta gambheera gatulanu meera, soundస్ as if it was a spot where the dancer had to choreograph some jathis (footwork patterns in different talas)
మేలుకోరి నటనా రంభములను కొలువ: ఉన్నతమైన నాట్యపు భంగిమలతో నాట్యమును ఆరంభించి కొలిచెను
అంభోజాక్షుడౌ: పద్మము వంటి కన్నులు కలవాడైన
వేంకటేశు ఒయ్యారి: వేంకటేశ్వరుని ప్రేయసి (ఒయ్యారి = సౌందర్య గర్వము కలిగిన స్త్రీ (Blooming, graceful, shapely, pretty - lady))

భావం:
ఈ సంకీర్తన అలమేల్మంగ శ్రీ వారి కొలువులో, శ్రీవారి ఎదుట తన చెలులందరితో నాట్య ప్రదర్శన చేయడానికి వస్తున్నట్లు ఊహించి రాసిన కీర్తన. ఇందులో ఒక కూచిపూడి నాట్యగత్తె యొక్క లక్షణాలు ఎలా ఉంటాయో కూడా వర్ణించారు. ఈ సంకీర్తన నాట్యం పై అవగాహన ఉన్నవారు విశ్లేషిస్తే మరింత అందంగా ఉంటుంది. నా వంతు ప్రయత్నం నేను చేస్తాను.

అలమేలుమంగ వచ్చింది. బంగారపు రంగులో మెరిసిపోతున్న తన చేతులకు లేత ఆకుపచ్చని కడియాలు ధరించి ప్రకాశిస్తోంది.

అనేక వేల మంది అత్యంత శృంగారం చిందించు పడతులు కాగడాలు పట్టుకుని తన వెంట రాగా, కొంతమంది ఆమెకు అటూ ఇటూ నిలబడి తెల్లని రంగు చామరలు (ఓ జంతువు/పక్షి జుట్టు ను కుచ్చు గా చేసి అటూ ఇటూ నిలబడి వీచుతూ ఉంటారు) వీస్తూండగా, మంగళత్వాన్ని/ శుభాన్ని పలుకుతూ విలాసవతియైన, సౌందర్యవతి వేంకటేశుని ప్రియురాలు అలమేల్మంగ వచ్చినది.

ఆమె పలుకులు తేనెలు కురిసినట్టుగా, చుట్టూ ఉన్న చిలుకలు (మిగిలిన చెలులు) కిలకిల మని ధ్వని చేస్తుండగా (వారి మాటలు చిలకపలుకుల్లా ఉన్నాయన్నమాట), కాలి మడమకు కట్టుకున్న గజ్జెల చప్పుళ్ళతో (లయబద్ధంగా నడుస్తూ), చందనం కర్రతో చేసిన పావుకోళ్ళు ధరించి, అందమైన కంటి చివరలతో చూస్తూ (సిగ్గుపడుతూ తల దించుకుని క్రీగంట చూపులు చూస్తూ (అక్కడ స్వామి ఉన్నారు కదా! ఆయన కళ్ళలోకి చూస్తే ఇంకేమైనా ఉందా! అసలే శృంగార పురుషుడు)) నున్నని మృదు కాంతులు చిందుతూన్న చిలక వోలే వచ్చినది.

రంభ మొదలగు నాట్యగత్తెలందరూ ఎవరి ప్రదేశాన్ని వారు ఎంచుకుని (కూచిపూడి నృత్యంలో యే విధంగా ఐతే నర్తకీమణులు తమ తమ స్థానాల్లో నిలబడతారో అదేవిధంగా) నాట్యానికి ముందుగా తమ కాలి గజ్జెలు, కొప్పులు సరిచేసుకోవడం, జతి, లయ (ఇవన్నీ నటనా రంభములు) అన్నీ సరిచూసుకుని, ఉన్నతమైన భంగిమలతో పద్మము వంటి కన్నులు కలవాడైన వేంకటేశ్వరుని తన ప్రేయసి అలమేల్మంగ కొలువనారంభించెను.

(మూడవ చరణం అర్ధం చేసుకోడానికి కొంత కష్టపడవలసి వచ్చినది. మీకేమైనా వేరే అభిప్రాయాలుంటే తెలియజేసిన యెడల మార్చెదను)

ఈ కీర్తన శ్రావణ్ కుమార్ బ్లాగునందు వినండి
http://annamacharya-lyrics.blogspot.com/2008/05/490vachchenu-alamelumamga.html

మెఱుగుఁజెక్కుల అలమేలుమంగా తరితోడిరతులను దైవారవమ్మా

మెఱుగుఁజెక్కుల అలమేలుమంగా
తరితోడిరతులను దైవారవమ్మా

చనవులు నీకిచ్చి చక్కనివదనమెత్తి
పెనగీ నాతడు నిన్ను ప్రేమతోడను
కనువిచ్చి చూడవమ్మ కందువల నవ్వవమ్మ
మనసిచ్చి ఆతనితో మాటలాడవమ్మ

పొందులు నీతో నెరపి పూచి నీపై చేతులు వేసి
చిందీ నీపై నతడు చిరు చెమట
విందులమోవియ్యవమ్మ వేడుకలు చూపవమ్మా
అందుకొని ఆకుమడిచి యాతనికీయవమ్మ

గక్కునను కాగిలించి కరుణనీపైనించి
ఇక్కువ గూడె శ్రీవేంకటేశుడు నిన్ను
వక్కణ లడుగవమ్మ వన్నెలెల్ల జూపవమ్మ
నిక్కుచు నురము మీద నిండుకొనవమ్మా

ముఖ్య పదాల అర్ధం:

మెఱుగుఁజెక్కుల: మెరెసేటి చెంపలు గల
తరితోడి: Time, occasion. సమయము అనుసరించి, సమయానుకూలముగా
రతులను: రతి క్రీడలను, సంభోగ క్రీడలను
దైవారవమ్మా: దైవారు అంటే వెలుగు, ప్రకాశించు = ప్రకాశించవమ్మా

చనవులు నీకిచ్చి: చనువు నీకు ఇచ్చి, (స్వామి తనతో నీకిష్టమొచ్చిన రీతిలో సరసమాడే అవకాశం పెత్తనం, ఆ చనువు నీకు ఇచ్చాడు అని చెప్పాలనుకుంటున్నారు)
చక్కనివదనమెత్తి: చక్కని నీ మొగమును పైకెత్తి
పెనగీ నాతడు: పెనగి+ఆతడు =To be twisted, మెలిగొను. To surround, చుట్టుకొను. To join, unite, కలయు (గట్టిగా కౌగిలించుకున్నాడు)
కనువిచ్చి చూడవమ్మ : మెల్లగా నీ కనులు విచ్చి (అంటే అంతవరకు ఆవిడ సిగ్గుతో కనులు మూసుకుని ఉన్నదని అర్ధం) చూడమ్మా
కందువలా నవ్వవమ్మ: చమత్కారముగా నవ్వవమ్మా
మనసిచ్చి ఆతనితో మాటలాడవమ్మ: మనసు పెట్టి ఆతనితో మాట్లాడమ్మా

పొందులు నీతో నెరపి: నీతో స్నేహము (పొందుకాడు అంటే స్నేహితుడు) చేసి
పూచి : పూచు అంటే అకస్మికముగా తెల్లబట్టలలో బడే నల్లచుక్కలు (spotty clothes, which shew odd marks although washed)
చిందీ నీపై: నీపైన చిందెను
చిరు చెమట: రతిక్రియలో పాల్గొనుట వలన  ఆతని శరీరముపై పుట్టిన చెమట
విందులమోవియ్యవమ్మ: ఆతను అలా అలసిపోయి ఉన్నప్పుడు నీ సంతోషములు చిందే పెదవులను ఆతనికి విందుగా ఇయ్యవమ్మా
వేడుకలు చూపవమ్మా: వేడుక = కుతూహలము, సంతోషము, వినోదము; సంబరము, ఇచ్ఛ, అభిలాష = నీ సంతోషము అతనికి తెలియజేయవమ్మా
అందుకొని ఆకుమడిచి: ప్రక్కనే ఉన్న తములపు ఆకును మడిచి
యాతనికీయవమ్మ: అతని నోటికి అందించవమ్మా

గక్కునను: శీఘ్రముగా, తొందరగా, వెంటనే
కాగిలించి: కౌగిలించుకుని
కరుణనీపైనించి: నీ మీద దయ/ప్రేమ నుంచి
ఇక్కువ గూడె శ్రీవేంకటేశుడు నిన్ను: నిన్ను తన నివాస స్థానము నందు కూడెను. ఇంకోలా కూడా అర్ధం ఉంది. అది: వేంకటేశ్వరుడు నీ జీవస్థానము ( a secret part) నందు కలిసెను. ఏది సందర్భానికి తగినదో పెద్దలు నిర్ణయించాలి.
వక్కణ లడుగవమ్మ: వ్యాఖ్యానములు (comments) అడుగవమ్మా
వన్నెలెల్ల జూపవమ్మ: అందము, అలంకారము, శృంగారము లు అన్నీ చూపవమ్మా
నిక్కుచు: కులుకుచూ
నురము మీద: ఆతని వక్షస్థలము మీద
నిండుకొనవమ్మా: ఆక్రమించుకొనవమ్మా, చక్కగా కూర్చుని విరాజిల్లుమమ్మా

భావం:
అన్నమయ్య అలమేలు మంగతో చెప్తున్నారు.
ఓ మెరిసేటి చెంపలు గల అలమేలుమంగా, సమయానుకూలముగా స్వామితో రతిసుఖాలు అనుభవించి సంతోషించు.

స్వామి తనతో నీకిష్టమొచ్చిన రీతిలో సరసమాడే అవకాశం, పెత్తనం, ఆ చనువు నీకు ఇచ్చాడు. నీ పక్కనే కూర్చుని, సిగ్గుతో ముడుచుకుపోయిన నీ చక్కని మొగమును పైకెత్తి, నిన్ను గట్టిగా హత్తుకున్నాడు. నీ సిగ్గును కొంచెం పక్కన పెట్టి నీ మూసిఉంచిన కన్నులను వికశింపజేసి స్వామిని చూడవమ్మా. మరీ అలా ముడుచుకుని కూర్చోకుండా కొంచెం చమత్కారముగా నవ్వవమ్మా. స్వేచ్చగా మనసు పెట్టి అతనితో మాట్లాడు తల్లీ.

నీతో స్నేహము చేసి రతిక్రియలో పాల్గొనుట వలన  ఆతని శరీరముపై పుట్టిన చెమటని నీపై నవ్వుతూ/ప్రేమతో చల్లినాడు. అలసిపోయి నీ పక్కనే పరుండి, నీపై చేతిని ఉంచాడు. ఆ చెమట చుక్కలు తెల్లని బట్టలపై నల్లని మచ్చల్లా, బంగారం వర్ణంతో మిసమిసలాడే నీ మేని పై దొర్లుతున్నాయి. అతను ఎంతో అలసిపోయి ఉన్నాడు. ఆయన తో కలయిల వల్ల నీవు పొందిన సుఖమునకు గుర్తుగా సంతోషముతో వెలగిపోతున్న నీ మొగములో ఉన్న అమృతము చిందే నీ లేత పెదవులను స్వామికి విందుగా ఇవ్వమ్మా. నీవు అతనితో పొందిన ఆనందాన్ని అతనికి తెలియజేయవమ్మా. ఆ పక్కనే పళ్ళెంలో ఉన్న తములపాకులు తీసి సున్నం, వక్కలు, జాజికాయ, జాపత్రి, సుగంధద్రవ్యాలు కలిపి చక్కటి తాంబూలాన్ని అతని నోటికి అందించవమ్మా. (చక్కటి తాంబూలం శృంగారాభిలాషని పెంచుతుందని మన పూర్వీకులు చెబుతారు. అందుకే భోజనానంతరం ఎలాగూ శరీరానికి మదం ఎక్కుతుంది, కోరికలు ఉదయిస్తాయి. ఈ తాంబూలం వల్ల మరింత ఎక్కువ  శృంగారాభిలాష కలుగుతుంది. అందుకే బ్రహ్మచారులకు అంటే పెళ్ళికాని యువతీ యువకులకు తాంబూలసేవనం నిషిద్ధం).  

అలా తాంబూలాన్ని అందించాలని నువ్వు కొంచెం ముందుకు జరగగానే స్వామి నిన్ను గట్టిగా తన కౌగిలిలో బంధించాడు. నీ మీద దయతో, ప్రేమతో నిన్ను తన నివాసము నందు నీతో కలసి ఉన్నాడు. నీకేమైనా విషయాల గురించి వ్యాఖ్యానాలు కావాలంటే సందేహాలుంటే అడుగు (ఆ సమయంలో ఇంకే విషయాలుంటాయి?. ఇక్కడ శృంగారానికి సంబంధించిన విషయాల గురించి స్వామి ని అడుగు అని చెప్పాలనుకున్నారేమో). నీ విలాసాన్ని, శృంగారేచ్చను అతనికి చూపించు తల్లీ. మీ శృంగార క్రీడ ముగిసిన తరువాత కులుకుతూ మా స్వామి వక్షస్థలం ఎక్కి చక్కగా కూర్చుని ప్రకాశించవమ్మా. ఈ లోకాన్ని పాలించవమ్మా.    

ఈ కీర్తన ఇక్కడ వినండి.

http://annamacharya-lyrics.blogspot.com/2010/01/668merugu-jekkula-alamelumamga.html

అనిశము దలచరో అహోబలం అనంత ఫలదం అహోబలం

అనిశము దలచరో అహోబలం
అనంత ఫలదం అహోబలం

హరి నిజనిలయం అహోబలం
హరవిరించి నుత అహోబలం
అరుణ మణిశిఖరమహోబలం
అరిదైత్యహరణ మహోబలం

అతిశయ శుభదం అహోబలం
అతుల మనోహర మహోబలం
హత దురితచయం అహోబలం
యతి మత సిద్ధం అహోబలం

అగు శ్రీ వేంకట మహోబలం
అగమ్య మసురుల కహోబలం
అగపడు పుణ్యుల కహోబలం
అగకుల రాజం అహోబలం

ముఖ్యపదార్ధం:

అనిశము: ఎల్లప్పుడూ, Incessantly, constantly
దలచరో = తలచరో : తలుచుకోండి, ధ్యానించండి
అహోబలం: అహోబల క్షేత్రం. (ఇప్పుడూ అహోబిలం గా వ్యవహరిస్తున్నారు. ఈ క్షేత్రం ఆంధ్రప్రదేశ్ లో కర్నూలు జిల్లాలో, తూర్పుకనుమలలో ఉన్నది. నవనారశింహులు కొలువుదీరిన అత్యంత పురాతన ప్రదేశం.) 
అనంత ఫలదం: అనంత ఫలాన్ని ఇచ్చు క్షేత్రం

హరి నిజనిలయం: హరి నిజమైన నివాసముండెడి ప్రదేశం ఈ అహోబలం
హరవిరించి నుత: శివుడు, బ్రహ్మలు కీర్తించు ప్రదేశం ఈ అహోబలం
అరుణ మణిశిఖరం: ఎర్రని మణి వలే/ సూర్యుని వలే శోభించు శిఖరము గల ప్రదేశం అహోబలం
అరిదైత్యహరణం: శతృవులను, రాక్షసులను సంహరించిన ప్రదేశం ఈ అహోబలం

అతిశయ శుభదం: మించిన శుభములని ఇచ్చునది ఈ అహోబలం
అతుల మనోహరం: అనమానము Unequalled, unparallelled, matchless అత్యంత సుందరమైనది/ అసమానమైన సౌందర్యము కలిగిన ప్రదేశము ఈ అహోబిలం 
హత దురితచయం: దురితము అంటే పాపము. చయము అంటే సమూహము An assemblage, a multitude, a heap or collection. పాపపు సమూహాలను నశింపజేసేది ఈ అహోబలం.
యతి మత సిద్ధం: యతి = సన్యాసి, జితేంద్రియుడు, యతి మతం =  అన్ని బంధాలు వదులుకుని నిత్యము శ్రీ హరి ధ్యానంలో ఉంటూ మోక్షమునకు చేరుకునే జితేంద్రియుల మతము (వైష్ణవము) సిద్దించు ప్రదేశం ఈ అహోబలం..

అగు శ్రీ వేంకటము : వేం =పాపములను, కటము: ఖండించునది. ఈ అహోబిలం 
(అన్నమయ్య ఆయన సంకీర్తనలటినీ వేంకట ముద్రాంకితము గా రచించారు. ముద్ర అంటే చివరి చరణములో ఎవరికైతే ఈ కీర్తన అంకితమిస్తున్నారో, లేదా ఎవరినుద్దేశించి రాస్తున్నారో వారి పేరును ప్రస్తావించడం. అన్నమయ్య కీర్తనలు వేంకటముద్ర. త్యాగరాజ స్వామి త్యాగరాజ నుత ముద్రతో కీర్తనలు రాశారు. అంటే త్యాగరాజు చే నుతింపబడేవాడు (రాముడు)..
అగమ్య మసురులకు : రాక్షసులు పోవశక్యము కానిది (Inaccessible, impenetrable, impassable) ఈ అహోబలం
అగపడు పుణ్యులకు : పుణ్యులు దొరకే/కనబడు (To appear, seem. To be found) చోటు ఈ అహోబలం
అగకుల రాజం: అగము అంటే పర్వతము. పర్వత రాజము ఈ అహోబలం

శేషాకృతి (పాము రూపం)లో విస్తరించి ఉన్న శ్రీపర్వతశ్రేణిలో తలవైపు వేంకటాచలం, తోక వైపు శ్రీశైలం ఉంటే మధ్యలో అహోబిల క్షేత్రం ఉన్నాయిట. అహోబిలం పరమ పవిత్రమైన క్షేత్రం. అన్నమయ్య అహోబిల మఠస్థాపనాచార్యుడైన ఆదివణ్ శఠగోపయతి వద్ద ఆధ్యాత్మిక, వేదాంత రహస్యాలు నేర్చుకున్నారు ట. ఆదివణ్ శఠగోపయతి సాక్షాత్తూ శ్రీ నారశింహుని అవతారం. ఈ అహోబిల క్షేత్రంలో నవ నారశింహులు కొలువై ఉన్నారు.
ఈ కీర్తన శ్రావణ్ కుమార్ బ్లాగునందు వినండి.
http://www.esnips.com/doc/1c7a204d-bcc4-406d-8fb6-8a2fcc2cabff/Anis-hamu-Thala-charo.mp3/?widget=flash_tape

జగడపు జనవుల జాజర సగినల మంచపు జాజర

జగడపు జనవుల జాజర
సగినల మంచపు జాజర

మొల్లలు దురుముల ముడిచిన బరువున
మొల్లపు సరసపు మురిపెమున
జల్లన బుప్పొడి జాగర బతిపై
చల్లే రతివలు జాజర

భారపు కుచముల పైపైగడు సిం-
గారము నెరపెటి గంధవొడి
చేరువ పతిపై చిందగ బడతులు
సారెకు జల్లేరు జాజర

బింకపు గూటమి పెనగేటి చమటల
పంకపు పూతలపరిమళము
వేంకటపతిపై వెలదులు నించేరు
సంకుమదంబుల జాజర

ముఖ్య పదాల అర్ధం:

జగడము: కలహము, గొడవ

చనవుల: చనువు తో (బాగా పరిచయం ఉన్న ఇద్దరి మధ్య ఉండేది , ఒకరిపై ఒకరికి అధికారం ఉన్న)
జాజర: జాతర? (రంగురంగుల సుగంధ ద్రవ్యాలను ఒకరిపై ఒకరు చల్లుకుని ఆటలాడుకునే విధానము)
సగినల = సకిన : An artificial bird, the figure of a bird. కృత్రిమపక్షి, కిర్రుబిళ్ల. A doll, బొమ్మ. A chirping noise, కీచుకీచుమనుధ్వని
సగినల మంచము: గిలకలపట్టెమంచము. కోళ్లు బొమ్మలుగా చేసిన మంచము (A bedding formed on a frame of wood, having orifices covered with perforated brass buttons that make a whistling or squeaking sound)

మొల్లలు: మల్లెలు, కుందలత, A kind of jasmine
తురుముల  : జడ కొప్పు
బరువున: మొల్ల పువ్వులచే జడ కొప్పులను కప్పి ఉంచుట వల్ల వచ్చే బరువు
మొల్లపు: సాంద్రముగా (Thick), దట్టముగా
సరసపు: రసయుక్తమైన, పరిహాసమైన, మనోహరమైన (jest)
మురిపెమున:  సొగసైన (Graceful)
చల్లన : చల్లని
పుప్పొడి: పూ+పొడి : The dust, pollen of farina of a flower. పుష్పపరాగము (పువ్వుల్లో ఉండే పసుపు రంగులో ఉండే పొడి)
జారగ: జారుట అని అర్ధం, మరియు ప్రేమికుడైన అని కూడ అర్ధం ఉంది.
(జారధవుడు : A lover)
పతి పై: విభుని పై, భర్త పై
చల్లేరు అతివలు: పడతులు, స్త్రీలు పుప్పొడి చల్లేరు.

భారపు కుచముల పైపై: స్త్రీల బరువైన స్తనాల (కుచముల) పైన ఉన్నటువంటి
కడు : మిక్కిలి
సింగారము: అందాన్ని
నెరపెటి : నెరకొను?? నిండుగా (To fill)
గంధవొడి = గంధపు+పొడి = సువాసన భరితమైన గంధం పొడి  
చేరువ పతిపై: విభుని కి దగ్గరగా
చిందగ బడతులు: స్త్రీలు, చెలులు చిందగా
సారెకు: మాటిమాటికీ ( Frequently, often, repeatedly, again and again)
జల్లేరు జాజర= చల్లేరు జాజర : రంగులను చల్లేరు

బింకపు = బింకము: బిగువు, (Tightness, stiffness)
గూటమి = కూటమి : సాంగత్యము, కూడిక, కలయిక (Union, meeting)
పెనగేటి : పెనగు =మెలిపడుట (ఒకరి శరీరాన్ని ఒకరు గట్టిగా చుట్టుకోవడం)
చమటల: చమట (శరీరాల కలయిక వల్ల పుట్టే వేడివల్ల వచ్చే చెమట)
పంకపు పూతల : గంధపు బురద వల్ల ఏర్పడే పూత ( ఇద్దరి శరీరాలపై ఉన్న గంధం పొడి చెమటతో కలిసి గంధం బురదలా అయ్యి పూత గా ఏర్పడిందని)
పరిమళము: సువాసన (చెమట, గంధం కలయిక వల్ల వచ్చే సువాసన)
వేంకటపతిపై: శ్రీ వేంకటేశునిపై
వెలదులు: స్త్రీలు, చెలులు, నాయికలు
నించేరు: నింపేరు, నింపినారు 
సంకుమదంబుల: చెమటకలసిన జవ్వాదులను, సుగంధద్రవ్యాలను

భావం:
ఒకరిపై ఒకరికి ఉన్న అధికారం వల్ల ప్రేమతో వచ్చే చిలిపి కలహాలతో చెలులు స్వామిమీద రంగులు పోస్తున్నారు. కిర్రు కిర్రు మని చప్పుళ్ళు చేసే కృత్రిమ చెక్క బొమ్మలు  ఉన్న మంచముపై స్వామి, చెలులు మంచము మీద కూర్చుని రంగులు పోసుకుంటున్నారు.

చెలులు కొప్పునిండా విస్తారమ్ముగా మొల్ల పూల దండలు పెట్టుకున్నారు. ఆ బరువైన కొప్పులతో మురిసిపోతూ సరసపు ఆటలు మొదలుపెట్టారు. అందమైన చెలులు చల్లని పుప్పొడి మరియు సుగంధభరితమైన రంగులను శ్రీ వేంకటేశ్వరుని మీద చల్లుతున్నారు. 

చెలుల బరువైన స్తనాలమీద పడిన గంధపు పొడి మిక్కిలి అందాన్ని ప్రదర్శిస్తోంది. వేంకటేశునికి దగ్గరగా వచ్చి, చెలులంతా తమ స్తనాలపై మెరుస్తూన్న గంధపుపొడిని జాజర  లో కలిపి స్వామి మీద చల్లుతున్నారు.

చెలి, స్వామీ బిగువైన కలయిక (కౌగిలి)లో ఒకరినొకరు మైమరచి గట్టిగా చుట్టుకుంటుంటే ఇద్దరి శరీరాల కలయిక వల్ల పుట్టే వేడి వల్ల, చెమట ఉధృతంగా ప్రవహిస్తోంది. ముందుగా పూసుకున్న గంధం ఈ చెమట తడితో కలిసి గంధపు బురద గా మారి అద్వితీయమైన వాసన వస్తోంది. (ఇక్కడ ఒక విషయం. మన శరీరాలైతే దుర్గంధపూరితమైన చెమటను విసర్జిస్తాయి కానీ, పద్మినీ జాతి స్త్రీల శరీరం గంధపు వాసలను విరజిమ్ముతుంటుంది. ఇక స్వామి గురించి వేరే చెప్పుకోక్ఖర్లేదు). ఆ మనోహర చెమట చెమట వాసనలు కలిగిన జవ్వాజులను, సుగంధద్రవ్యాలను స్వామివారి మీద చెలులు చల్లుతున్నారు. ఆ విధముగా జాజర ఆటలు ఆడుతున్నారు.