ఎంత తపము చేసితో యీకెకుగాను - మంతుకెక్క నీకు గల్గె మంచిబెండ్లికూతురు

//ప// ఎంత తపము చేసితో యీకెకుగాను
మంతుకెక్క నీకు గల్గె మంచిబెండ్లికూతురు

//చ// చన్నులే చిన్నలుగాని సతి మోహము ఘనము
కన్నులు గొప్పలు నవ్వు కడుగొంచెము
కన్నె పడుచింతేగాని కడలేని చేతలు
ఇన్నిటా నీకు గలిగెనిదె బెండ్లికూతురు

//చ// చేరడే మొగముగాని సిగ్గయితే చేటడు
బారెడేసి నెరులు చెప్పరాదు గుట్టు
యీరీతి ముగుదగాని యెమ్మెలు కోటానగోటి
కోరినట్టే కలిగె నీకును బెండ్లికూతురు

//చ// పాదాలే చిగురుగాని భావమెల్లా నిండుజేగ
భేదాలు మోవులు మాటప్రియమొక్కటే
యీదెస శ్రీవెంకటేశ యీకె యలమేల్ మంగ
నీ దేవులై నినుగూడె నిచ్చబెండ్లికూతురు

ముఖ్యపదార్ధం:
యీకె= స్త్రీ
చన్ను= స్త్రీ కుచము
యెమ్మెలు= మహిమలు
జేగ= కొంగ వంటి పక్షి

భావం:
అన్నమయ్య కి అమ్మ చిన్న వయసున్న కన్యారత్నం. ఆమె అందాలు ఇంకా వికశించలేదు కానీ, చరిత్ర మాత్రం ఘనమని శ్రీవేంకటేశ్వరునితో చెప్తున్నారు. అంటే, ఇక్కడ అన్నమయ్య స్వామికి ఓ పెళ్ళికూతుర్ని వెతికి వచ్చి ఆవిడ అందాలు, ఆమె ఖ్యాతిని స్వామితో విన్నవిస్తున్నారు.

ఎంత తపస్సు చేసుకున్నావో నువ్వు, ఎంతో ఘనకీర్తి కల్గిన ఈమె నీకు మంచి పెండ్లికూతురు.

వక్షస్థలము చిన్నదైనా ఆమెకి మోహం ఎక్కువ. (చిన్నలు అంటే చిహ్నాలు అని కూడా అర్ధం ఉంది. అలా ఆలోచిస్తే, ఆమె పొంగిన వక్షస్థలం చిహ్నాలు చూస్తే ఆమెకి మోహం ఎక్కువ, అని చెప్తున్నారేమో అనిపించింది). నీవసలే మన్మధునికి తండ్రివి. నీకు కావలసినంత మోహం ఆమెలో ఉంది. కన్నులు మటుక్కు వికశించిన కలువలే...సూర్యచంద్రులు ఇద్దరూ కలిసి ప్రకాశించారా అన్నట్టుగా వెలుగుతూంటాయి. నవ్వు చాలా తక్కువ. పెదవులమీద చిన్నగా నర్తిస్తూంటుంది. (స్త్రీకి చిరునవ్వే అందం. అంతేగానీ, ఒంట్లో అన్ని అవయవాలూ ఊగిపోయేలా నవ్వితే పెద్ద బాగోదు). ఈ కన్యారత్నం పడుచుపిల్లే ఐనా ఆమె చేసిన పనులు ఇన్నీ అన్నీ కావు. ఇవన్నీ నీకు సరిపడే లక్షణాలు.

మొహం వికశించిన పద్మంలా చేరడే ఉంటుంది కానీ సిగ్గు మటుక్కు చేటంత ఉంది. నీ కళ్ళళ్ళోకి సూటిగా చూడలేనంత సిగ్గు ఆమెకు. (ఆడపిల్లకి సిగ్గు అందం కదా!! మరి). ఆమె తలవెంట్రుకలు బారెడు పొడవు. ఆమెకి ఎంత గుట్టో చెప్పలేం అసలు. నీతో ఎంతో రహస్యంగా ప్రణయ రహస్యాలు మాట్లాడుతుంది. చూడడానికి అమ్మాయే ఐనా మహిమలు కోటానుకోట్లు. నువ్వెలా కోరుకున్నావో నీకు అలానే దొరికింది ఈ పెండ్లికూతురు.

పాదాలు చూడ్డానికి చిగురుల్లా సుతిమెత్తగా ఉంటాయి గానీ, నడకలో భావం మటుక్కు కొంగ ఎంత జాగ్రత్తగా అడుగు తీసి అడుగేస్తుందో అంత ఆచితూచి స్పందిస్తుంది. తేనెలూరే పెదవులు రెండైనా మాట మటుక్కు ఎంత ప్రియముగా ఉంటుందో!!. (ప్రియ భాషిణి అన్నమట). శ్రీ వేంకటేశా! ఈ అలమేల్ మంగ నీకు భార్యయై ఈ నిత్యపెళ్ళికూతురు నిన్ను కూడినది. 

ఇందులో నేనెవ్వడినో యేయేమి సేసితినో - ముందు వెనుక లెరుగ మురహర కావవే

//ప// ఇందులో నేనెవ్వడినో యేయేమి సేసితినో
ముందు వెనుక లెరుగ మురహర కావవే

//చ// పరదూషకునకు పరమ నాస్తికునకు
కరుణలేనివానికి గతిలేదని యందురు
సరవిగ్రూరునకు సంశయ చిత్తునకు
దురితవర్తనునకు దుర్గతియె యందురు

//చ// అతినిష్ఠూర భాషికి నన్యకాంతాలోలునకు
యితరాసూయపరునకు పరమే లేదనెదరు
పతితుండైనవానికి బ్రాహ్మణనిందకునకును
తతి నాచారికిని దైవము లేడని అందురు

// అనృతవాదికిని అర్ధచోరకునకు
ఘనహింసకునకు లోకము లేదని యందురు
విని నే నిందులకుగా వెరచి నీకు శరణంటిని
వెనక వేసుకుని శ్రీవేంకటేశ యేలవే

భావం: 
ఈ సంకీర్తన పెద తిరుమలాచార్యులు రచించిన కీర్తన. 
ఈ క్రింది చెప్పే దోషాలలో తను ఏం చేశారో తెలియదు కానీ మురహరా నన్ను వెనకేసుకుని వచ్చి రక్షింపమని అడుగుతున్నారు.

ఇతరులను దూషించేవాడికి, దైవాన్ని నమ్మని వాడికి, దయ లేని వాడికి ఉత్తమ గతులు లేదని పెద్దలు చెప్తారు.
పాపకార్యాలు చేసే పరమ కౄరునకు, గురువు గారి వాక్కులను, వేద వాక్కులను సందేహంచు వానికి, పాపజీవనుడైన వానికి దుర్గతులు కలుగుతాయని పెద్దలు అంటారు.

చాలా కఠినంగా మాట్లాడి ఇతరుల మనసులు బాధపెట్టేవాడికి, ఇతరుల భార్యల పొందు కోరుతూ ఇష్టానుసారం ప్రవర్తించేవాడికి, యితరుల ఉన్నతిని చూసి అసూయ పడేవాడికి పరము లేరని అందురు.
పాపకార్యాలు చేసేవాడికి, యజ్ఞ యాగాది క్రతువులు చేస్తూ నితంతర భగవంతుని సేవలో ఉన్న బ్రాహ్మణులను నిందించేవాడికి, ఆచార, సాంప్రదాయాలను పాటించనివాడికి దేవుడనే వాడే ఉండడని అందురు. 

అబద్ధాలను వాదించేవాడికి, డబ్బు దోచుకునే దొంగకి, అహంకారికి ఉత్తమలోక ప్రాప్తిలేదని పెద్దలు అందురు. 
ఇవన్నీ విని నేను నిన్ను శరణు కోరుతున్నాను. నీ భక్తుడనని వెనకేసుకొచ్చి నన్ను రక్షించి మోక్షాన్ని ఇప్పించు వేంకటేశ్వరా!!